Ιστορία: Ανώτατο Σοβιέτ - η προσπάθεια κατάργησης της εβδομάδας

Όταν σε μια χώρα καταργείται δραστικά και επαναστατικά το προηγούμενο καθεστώς της, οι επαναστάτες προχωρούν σε ριζικές αλλαγές, που δεν τολμούσε ή δεν ήθελε να τις κάνει η προηγούμενη κανονική κυβέρνηση της χώρας. Μία από αυτές είναι και η ημερολογιακή αλλαγή, που ναι μεν μπορεί να φαίνεται εύκολη, αλλά ουσιαστικά –επειδή είναι συνδεδεμένη με το τελετουργικό της πίστης– δεν γίνεται εύκολα αποδεκτή από τον λαό. Προσπάθεια αλλαγής του ισχύοντος ημερολογιακού συστήματος έγινε, όπως θα δούμε, κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης.

Ομοίως, το 1918 η υπό τον Βλαντίμιρ Ίλιτς Λένιν (1870-1924) κυβέρνηση, το «Συμβούλιο των Επιτρόπων του λαού» που προέκυψε στη Ρωσία από την Οκτωβριανή Επανάσταση θέλησε να αντικαταστήσει το τότε ισχύον στη Ρωσία παλαιό Ιουλιανό ημερολόγιο με το αντίστοιχο Γρηγοριανό.

Πράγματι, την 1η Φεβρουαρίου του 1918, η Ρωσία και μαζί της ολόκληρη η τότε Σοβιετική Ένωση, αντικατέστησε το παλαιό Ιουλιανό ημερολόγιο, που μέχρι τότε ίσχυε στη χώρα,
υιοθετώντας το αντίστοιχο νέο, το Γρηγοριανό. Με αυτό τον τρόπο εναρμόνισε τη Ρωσία ημερολογιακά με τη Δυτική Ευρώπη, παραλείποντας 13 ημέρες από το ισχύον Ιουλιανό ημερολόγιο. Έτσι, η 1η Φεβρουαρίου (Ιουλιανού) του 1918 έγινε 14η Φεβρουαρίου (Γρηγοριανού) του 1918 και οι ημέρες από 2 έως 13 Φεβρουαρίου 1918 δεν υφίστανται στη ρωσική ιστορία!

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο ετήσιος εορτασμός της μεγάλης επετείου της «Οκτωβριανής Επανάστασης» γιορτάζεται πια στη Ρωσία στις 7 Νοεμβρίου του Γρηγοριανού ημερολογίου και όχι στις 25 Οκτωβρίου που έγινε γιατί αυτή ήταν η ημερομηνία του παλαιού Ιουλιανού ημερολογίου εκείνης της περιόδου, στην οποία προστέθηκαν 13 ημέρες.

Η Ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία, και μαζί της πολλές άλλες ανατολικές Εκκλησίες, όπως η Σερβική, δεν αποδέχτηκαν ποτέ το παπικό Γρηγοριανό ημερολόγιο. Μέχρι σήμερα, για το τελετουργικό της λατρείας διατηρεί το παλαιό Ιουλιανό ημερολόγιο, και λόγω αυτού του γεγονότος υπάρχει μια καθυστέρηση επί του παρόντος 13 ημερών στο αντίστοιχο εορτολόγιό της ως προς τις ημερομηνίες του Γρηγοριανού ημερολογίου. Δηλαδή οι Ρώσοι χριστιανοί είναι «παλαιοημερολογίτες» και γιορτάζουν τα Χριστούγεννα, στις 25 Δεκεμβρίου του Ιουλιανού, δηλαδή στις 7 Ιανουαρίου σύμφωνα με το νέο Γρηγοριανό ημερολόγιο.

Προσπάθεια κατάργησης της εβδομάδας
Ωστόσο, οι ιθύνοντες των Σοβιέτ, δεν σταμάτησαν μόνο στην αλλαγή του ημερολογίου, από παλαιό Ιουλιανό σε νέο Γρηγοριανό. Για τις κρατικές υποθέσεις θέλησαν, το 1929, να αλλάξουν και την επταήμερη εβδομάδα, που αντιστοιχεί στον κύκλο των φάσεων της Σελήνης και είναι βαθιά ριζωμένη στις συνήθειες των λαών από τα πανάρχαια χρόνια.
Έτσι, μια σημαντική στιγμή στην ιστορία του ρωσικού ημερολογίου ήταν το έτος 1929. Τότε, σύμφωνα με απόφαση του Ανωτάτου Σοβιέτ, καταργήθηκαν οι επταήμερες εβδομάδες και αντικαταστάθηκαν με πεντάδες ημερών, που συμφωνούσαν περισσότερο, κατά τη γνώμη των ιθυνόντων, με τις νέες συνθήκες εργασίας.

Οι ημέρες της πεντάδας ονομάστηκαν με το αντίστοιχο τακτικό αριθμητικό της σειράς τους: Πανιτζέλνικ (Πρώτη), Φτόρνικ (Δεύτερη), Σριντά (Τρίτη), Τσιτβιέργκ (Τέταρτη) και Πιάτνιτσα (Πέμπτη). Οι δώδεκα μήνες διατήρησαν τις αρχαίες ρωμαϊκές ονομασίες τους, αλλά όχι και τη διάρκεια που είχαν στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Για τον ευκολότερο υπολογισμό της ημερομηνίας, όλοι οι μήνες περιείχαν 6 πεντάδες και ίση διάρκεια, δηλαδή 30 ημέρες έτσι ώστε από την ημερομηνία να είναι εύκολο να υπολογιστεί αμέσως και η ημέρα της πεντάδας.

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΤΩΝ ΣΟΒΙΕΤ
Ημέρα πεντάδας	Ημερομηνία (μηνός)
1. Πανιτζέλικ	1	6	11	16	21	26
2. Φτόρνικ	2	7	12	17	22	27
3. Σριντά	3	8	13	18	23	28
4. Τσιτβιέργκ	4	9	14	19	24	29
5. Πιάτνιτσα	5	10	15	20	25	30

Το έτος είχε διάρκεια ίση με 72 πεντάδες, δηλαδή 360 ημέρες (5 × 72 = 360 ημέρες), ενώ οι 5 λευκές επαγόμενες ημέρες του κοινού έτους προστίθεντο κατά τον ακόλουθο τρόπο: H 1η λευκή ημέρα χωρίς ημερομηνία έμπαινε μετά την 30ή Ιανουαρίου και ονομαζόταν «ημέρα του Λένιν». Η 2η και 3η έμπαιναν μετά την 30ή Απριλίου, και ήταν δύο ημέρες αφιερωμένες στον εορτασμό της εργατικής Πρωτομαγιάς. Η 4η και η 5η έμπαιναν μετά την 7η Νοεμβρίου, συνδυάζονταν με τη μεγάλη γιορτή της «Οκτωβριανής Επανάστασης», που έδωσε τη νίκη στα Σοβιέτ, και ήταν αφιερωμένες στη βιομηχανία, που προσφέρει σε ένα κράτος την γεωργική και οικονομική αυτάρκεια.

Στον παρακάτω Πίνακα φαίνεται η αντιστοιχία των ημερομηνιών του σοβιετικού και του γρηγοριανού ημερολογίου.

Η ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΩΝ ΤΟΥ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΝΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ
Σοβιετικό	Γρηγοριανό
1 Ιανουαρίου	1 Ιανουαρίου
30 Ιανουαρίου	30 Ιανουαρίου
ημέρα Λένιν	31 Ιανουαρίου
1 Φεβρουαρίου	1 Φεβρουαρίου
30 Φεβρουαρίου	2 Μαρτίου
1 Μαρτίου	3 Μαρτίου
30 Μαρτίου	1 Απριλίου
1 Απριλίου	2 Απριλίου
30 Απριλίου	1 Μαΐου
2 ημέρες εργατικής Πρωτομαγιάς	2 και 3 Μαΐου
1 Μαΐου	4 Μαΐου
30 Μαΐου	2 Ιουνίου
1 Ιουνίου	3 Ιουνίου
30 Ιουνίου	2 Ιουλίου
1 Ιουλίου	3 Ιουλίου
30 Ιουλίου	1 Αυγούστου
1 Αυγούστου	2 Αυγούστου
30 Αυγούστου	31 Αυγούστου
1 Σεπτεμβρίου	1 Σεπτεμβρίου
30 Σεπτεμβρίου	30 Σεπτεμβρίου
1 Οκτωβρίου	1 Οκτωβρίου
30 Οκτωβρίου	30 Οκτωβρίου
1 Νοεμβρίου	31 Οκτωβρίου
7 Νοεμβρίου	6 Νοεμβρίου
2 ημέρες βιομηχανίας	7 και 8 Νοεμβρίου
30 Νοεμβρίου	1 Δεκεμβρίου
1 Δεκεμβρίου	2 Δεκεμβρίου
30 Δεκεμβρίου	31 Δεκεμβρίου

Στα δίσεκτα έτη οι Σοβιετικοί πρόσθεταν μία ακόμα εμβόλιμη ημέρα μετά την 30ή Φεβρουαρίου, αφιερωμένη κι αυτή στη βιομηχανία. Η παρεμβολή των 5 ή 6 λευκών αυτών ημερών δεν αλλοίωνε τη σειρά των άλλων ημερών του μήνα και του έτους. Αφού καταργήθηκε η Κυριακή, ως ημέρα ανάπαυσης χρησιμοποιούνταν μια οποιαδήποτε ημέρα της πεντάδας, όχι απαραίτητα η ίδια για τους διάφορους κλάδους εργασίας, ώστε να μη διακόπτεται η παραγωγή.

Το ημερολόγιο αυτό είχε εγκριθεί από την Ακαδημία Επιστημών της Μόσχας. Όμως, η προσπάθεια αλλαγής της εβδομάδας με τις πεντάδες απέτυχε και η κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης αντικατέστησε το 1932 τις πεντάδες με τις εξάδες, ώστε το έτος των 360 ημερών να αποτελείται από 60 εξάδες. Αλλά και αυτό το σύστημα δεν μπόρεσε να καθιερωθεί στη συνείδηση του λαού. Γι’ αυτό τον λόγο, το 1940 η Σοβιετική κυβέρνηση επανέφερε σε χρήση το αρχικό Γρηγοριανό ημερολόγιο και την πανάρχαια εβδομάδα των 7 ημερών, με το Σάββατο και την Κυριακή.

Οι 7 ημέρες της εβδομάδας διαμορφώθηκαν ως εξής:

Η ΕΠΤΑΗΜΕΡΗ ΡΩΣΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
ονομασία	προφορά	σημασία	αντιστοιχία
Βοcкреcéнье	Βασκρισένιε	Ανάσταση	Κυριακή
Понедéльник	Πανιτζέλνικ	Κατά εβδομάδα	Δευτέρα
Втóрник	Φτόρνικ	Δεύτερη ημέρα	Τρίτη
Средá	Σριντά	Τρίτη ημέρα	Τετάρτη
Чегвéрґ	Τσιτβιέργκ	Τέταρτη ημέρα	Πέμπτη
Пятница	Πιάτνιτσα	Πέμπτη ημέρα	Παρασκευή
Суббóтα	Σουμπότα	Σάββατο	Σάββατο

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Θεοδοσίου Στράτος και Δανέζης Μάνος, 1994, Μετρώντας τον άχρονο χρόνο – Ο Χρόνος στην αστρονομία. Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα.

Θεοδοσίου Στράτος και Δανέζης Μάνος, 1995, Η Οδύσσεια των ημερολογίων. Τόμος Β΄, Αστρονομία και Παράδοση. Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα.

Theodossiou, E., Manimanis, V.N. and Danezis, E., 2002, The Russian Calendars after the Christianization of the country. Taylor and Francis (eds). Astronomical and Astrophysical Transactions, Vol. 21, 1-3, pp. 149-153.

 

pemptousia