«Μαύρισαν» όλα τα πακέτα τσιγάρων στη Αυστραλία

Στέλιος Παπαναστασίου

Η Αυστραλία έγινε η πρώτη χώρα παγκοσμίως που με νόμο εισήγαγε κατάμαυρα ομοιόμορφα πακέτα τσιγάρων χωρίς να είναι εμφανής η μάρκα τους.

Από εδώ και στο εξής, όλα τα λογότυπα και τα χρώματα των εταιριών που μέχρι πρότινος τυπώνονταν πάνω στα πακέτα τσιγάρων απαγορεύονται δια νόμου. Αντικαθίστανται από ένα θλιβερό, ομοιόμορφο πράσινο/καφέ φόντο μέσα στο οποίο διακρίνονται αντικαπνιστικά μηνύματα και αποτρόπαιες φωτογραφίες.

Το μόνο που μένει να θυμίζει τις φίρμες των καπνοβιομηχανιών είναι η ονομασία και το είδος της μάρκας με μικρά γράμματα στο κάτω μέρος του πακέτου. «Αυτή είναι η τελευταία πνοή μιας ημιθανούς βιομηχανίας», δήλωσε σε έντονο τόνο η υπουργός υγείας της Αυστραλίας, Τάνια Πλίμπερσεκ.

 Στο ίδιο μήκος κύματος και η δήλωση της Αν Τζόουνς, της αντικαπνιστικής ομάδας Ash: « Τα ομοιόμορφα πακέτα εξαϋλώνουν την το προφίλ που είχε πριν η κάθε μάρκα. Όταν αφαιρείς τους λεκτικούς κώδικες, τα λογότυπα και τα χρώματα και όλα έχουν μια ενιαία μορφή με τεράστιες προειδοποιήσεις σχετικά με τις θανατηφόρες επιπτώσεις του καπνού, ουσιαστικά με αυτόν τον τρόπο χάνει την αίγλη που απολάμβανε μέχρι πρότινος».

 

 

Τα πακέτα των τσιγάρων ήταν πρακτικά το τελευταίο πεδίο όπου οι καπνοβιομηχανίες μπορούσαν να διαφημίσουν τα προϊόντα τους. Οι διαφημίσεις τσιγάρων απαγορεύτηκαν από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο στην Αυστραλία το 1976. Οι εφημερίδες ακολούθησαν το 1989. Η χορηγίες που παρέχονταν από τις καπνοβιομηχανίες σε αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις τέθηκαν εκτός νόμου το 1992.

Έτσι έμειναν μόνο τα πακέτα ως διαφημιστικό πεδίο, πράγμα που δεν άργησε να μπει στο στόχαστρο της σημερινής κυβέρνησης του Εργατικού Κόμματος. Ηγέτης στις προσπάθειες της κυβέρνησης υπήρξε η τότε υπουργός υγείας Νίκολα Ρόξον, της οποίας ο πατέρας, Τζακ, είχε πεθάνει από ασθένεια που οφειλόταν στο κάπνισμα όταν η Ρόξον ήταν  10 ετών.

Με βάση τα στοιχεία που είχε στα χέρια της κυβέρνηση, έπρεπε να δράσει: 15.000 θάνατοι καπνιστών ετησίως με ένα κόστος για το κοινωνικό κράτος της τάξης των 30 δις δολαρίων Αυστραλίας. Ο στόχος που ετέθη ήταν η μείωση των καπνιστών από το 16% του πληθυσμού το 2007, σε λιγότερο από 10% μέχρι το 2018.

Τον Μάιο του 2011, το αντικαρκινικό συμβούλιο της Αυστραλίας δημοσίευσε έκθεση για εισαγωγή των ομοιόμορφων πακέτων. Μέσα σε αυτήν σημειωνόταν ότι η συσκευασία παίζει σημαντικό ρόλο στο να προσελκύονται νέοι να δοκιμάσουν τσιγάρα. Αυτό ακολουθήθηκε από ένα επεξηγηματικό βίντεο ,που έβγαλαν οι επικεφαλής της αντικαπνιστικής εκστρατείας, στο οποίο διακρίνονταν παιδιά να συζητούν για τα υπάρχοντα πακέτα τσιγάρων. Το αγόρι λέει ότι το κόκκινο χρώμα του πακέτου του θυμίζει το αγαπημένο του αυτοκίνητο, ενώ το κορίτσι θαυμάζει το ροζ που διακοσμεί ένα άλλο πακέτο, την ίδια ώρα που ένα άλλο αγόρι μιλάει για τα «παραδεισένια» χρώματα που έχει το δικό του πακέτο.

Τα συναφή μηνύματα για την αποτελεσματικότητα των λογοτύπων και των χρωμάτων στην πώληση των τσιγάρων κινητοποίησε την κυβέρνηση στο να προωθήσει νομοθετικά στην ομογενοποίηση των πακέτων. Όπως αναμενόταν, κάτι τέτοιο προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις των καπνοβιομηχανιών.

Μία ομάδα μεγάλων εταιριών, συμπεριλαμβανομένων των Φίλιπ Μόρις, Ιμπίριαλ Τομπάκο και Μπρίτις αμέρικαν τομπάκο(BAT), σχεδίασε την αντεπίθεσή της. Αυτή περιελάμβανε εκτενή εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης, σκοπός της οποίας ήταν να πείσε κοινό και κυβερνώντες ότι η ομοιογενής συσκευασία θα είναι ατελέσφορη.

Ο εκπρόσωπος τύπου της BAT, Σκότ Μακιντάιρ δήλωσε: « Τα ομοιογενή πακέτα πάντοτε ήταν κάτι το παραπλανητικό και δεν πρόκειται να ανακόψουν το κάπνισμα διότι οι επώνυμες μάρκες τσιγάρων θα εισάγοντα λαθραία και οι εταιρίες θα αναγκαστούν να χαμηλώσουν τις τιμές προκειμένου να συνεχίσουν να είναι ανταγωνιστικές.»

Παρόλα αυτά τα επιχειρήματα, τον περασμένο Αύγουστο, το ανώτατο δικαστήριο της Αυστραλίας αποφάνθηκε υπέρ των σχεδίων της κυβέρνησης. Απέρριψε τα επιχειρήματα των καπνοβιομηχανιών ότι η κυβέρνηση επιχειρεί να «ιδιοποιηθεί» τα πνευματικά δικαιώματα τους αφαιρώντας τα λογότυπα από τα πακέτα.

Η Αν Τζόουνς, βετεράνος στους αγώνες κατά του καπνίσματος, είπε: «Τα όμοια πακέτα αλλάζουν όλο το παιχνίδι. Σημαίνει ότι μπορείς να τα βάλεις με τον καπνοβιομηχανίες και να νικήσεις.»

Την υπόθεση στα αυστραλιανά δικαστήρια παρακολούθησαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον χώρες όπως η Βρετανία, η Γαλλία, η Νορβηγία, η Ινδία και η Νέα Ζηλανδία, για να πάρουν μαθήματα και να δουν το πόσο εφαρμόσιμα θα ήταν αντίστοιχα μέτρα στην επικράτειά τους.

Όμως ο Σκοτ Μακιντάιρ της BATαντέτεινε ότι δεν πρόκειται για κάτι τόσο απλό, λέγοντας πως η κυβέρνηση της Αυστραλίας κέρδισε μονάχα λόγω της ιδιαιτερότητας του αυστραλιανού συνταγματικού δικαίου. Είναι όμως αναμφισβήτητο ότι οι καπνοβιομηχανίες, αν και δέχτηκαν ένα σπάνιο νομοθετικό πλήγμα που τις περιορίζει αρκετά, διατηρούν ακόμα αρκετά στηρίγματα και ελευθερία κινήσεων μέσα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

«Δεν μας φοβίζει κάτι τέτοιο», διατείνεται η Αν Τζόουνς της Ash. «Τα ομοιόμορφα πακέτα ήρθαν για να μείνουν στην Αυστραλία. Τα συστατικά που περιέχονται στα τσιγάρα αποτελεί τον επόμενο στόχο μας».

Όσοι ασχολούνται με τις αντικαπνιστικές εκστρατείες, όπως η Αν Τζόουνς γνωρίζουν καλά ότι η αλλαγές στησυσκευασία από μόνες τους δεν θα αποθαρρύνουν σε σημαντικό βαθμό το κάπνισμα, ειδικότερα ανάμεσα στους χρόνιους καπνιστές. Παράγοντες όπως η τιμή, η διαθεσιμότητα, οι ενημερωτικές καμπάνιες και τα σχετικά με την ανθρώπινη υγεία αποτρεπτικά μηνύματα παίζουν εξίσου σημαίνοντα ρόλο.

Πλέον τα πακέτα των τσιγάρων δε θα αποτελούν μίνι κινητές διαφημιστικές πινακίδες και, για όσους μάχονται για την μείωση του ποσοστού καπνιζόντων, τα ομοιόμορφα πακέτα είναι ένα πολύ σημαντικό στάδιο στην εξέλιξη μας σε μια κοινωνία ελεύθερη από καπνό.

theinsider